Porady Prawne

OSNCP 1983/1 poz. 6

W sprawach o alimenty zabezpieczenie powództwa może nastąpić także na posiedzeniu niejawnym; w wypadkach nie cierpiących zwłoki zarządzenie tymczasowe może wydać przewodniczący składu orzekającego.

Przewodniczący: Sędzia SN W. Kuryłowicz (sprawozdawca).

Sędziowie SN: R. Czarnecki, M. Sychowicz.

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Mirosławy K. i Urszuli K. przeciwko Leszkowi K. o ustalenie ojcostwa i alimenty po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki w Białymstoku postanowieniem z dnia 23 marca 1982 r. do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 kpc:

„Czy w postępowaniu zabezpieczającym o alimenty na podstawie art. 753 § 1 kpc rozprawa jest obligatoryjna oraz czy przewodniczący może jednoosobowo wydać postanowienie o zabezpieczeniu w sytuacji przewidzianej w art. 736 kpc?”

podjął następującą uchwałę.

W rozpoznawanej przez Sąd Rejonowy w S. sprawie o ustalenie ojcostwa pozwanego i o zasądzenie alimentów przewodniczący składu orzekającego (art. 47 § 1 zdanie pierwsze kpc) zabezpieczył powództwo o alimenty na posiedzeniu niejawnym.

Sąd Wojewódzki, rozpoznając zażalenie pozwanego na wydane zarządzenie tymczasowe, przedstawił Sądowi Najwyższemu w trybie art. 391 kpc przytoczone w uchwale zagadnienie prawne.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Stosownie do art. 738 kpc sąd wydaje postanowienie w sprawie zarządzenia tymczasowego na rozprawie lub na posiedzeniu niejawnym, co do uchylenia zaś lub ograniczenia wydanego zarządzenia tymczasowego - tylko po przeprowadzeniu rozprawy (art. 742 § 2 kpc).

Obligatoryjność rozprawy w przedmiocie zabezpieczenia powództwa kpc przewiduje jedynie - zgodnie z art. 753 § 2 kpc - w sprawach o rentę należną z tytułu odpowiedzialności za uszkodzenie ciała lub utratę życia żywiciela. Uregulowanie to ma charakter wyjątku od zasady przewidzianej w art. 738 kpc, ma więc zastosowanie tylko w sprawach w tym przepisie (art. 753 § 2 kpc) wymienionych. W sprawach o alimenty obowiązuje - z zastrzeżeniem art. 754 kpc - zasada ogólna (rozprawa lub posiedzenie niejawne). Przepis art. 753 § 1 kpc niczego w tym zakresie nie zmienia, dotyczy zaś jedynie dopuszczalności zabezpieczenia powództwa o alimenty także z urzędu, przesłanek i sposobu zabezpieczenia takiego powództwa.

W postępowaniu zabezpieczającym zarządzenie tymczasowe wydaje sąd w składzie właściwym do rozpoznania sprawy (art. 47 i 509 kpc oraz art. XII przepisów wprowadzających kpc w związku z art. 13 § 2 kpc), jednakże w sprawach rozpoznawanych w składzie trzyosobowym z udziałem ławników (jak to np. przewiduje art. 47 § 2 i § 4 kpc) przewodniczący może w wypadkach nie cierpiących zwłoki wydać zarządzenie tymczasowe stosownie do art. 735 kpc. Dotyczy to także zabezpieczenia powództwa - przez wydanie zarządzenia tymczasowego - w sprawach o alimenty, skoro w tym zakresie właściwe przepisy kpc inaczej nie stanowią.

Wymogiem zastosowania art. 736 kpc jest sytuacja, gdy sąd rozpoznaje w składzie trzyosobowym sprawę nie cierpiącą zwłoki. Przy zachowaniu tego kryterium do wydania zarządzenia tymczasowego przez samego tylko przewodniczącego na podstawie art. 736 kpc może mieć miejsce zbieżność - gdy sprawę rozpoznaje sąd pierwszej instancji z udziałem ławników - z rozwiązaniem przewidzianym w art. 47 § 2 kpc.

Z przytoczonych względów należało postanowić jak w uchwale.